Aktualności

Prawa pacjenta w Unie Europejskiej różnią się pomiędzy państwami członkowskimi, mają jednak wspólny mianownik: bezpieczeństwo pacjenta, poszanowanie godności i intymności czy dostęp do opieki zdrowotnej. Doświadczenia w tym zakresie wymieniali przedstawiciele krajów członkowskich Unii Europejskiej podczas spotkania, które odbyło się 9 maja 2025. Wydarzenie zorganizowane było przez Rzecznika Praw pacjenta we współpracy z Ministerstwem Zdrowia i Uniwersyteckim Centrum Klinicznym.

W pierwszej części wydarzenia reprezentanci 12 krajów europejskich – odpowiednicy polskiego rzecznika praw pacjenta – rozmawiali na temat funkcjonujących w ich krajach rozwiązań.
- W ślad za rosnąca mobilnością obywateli Unii Europejskiej powinniśmy rozwinąć transgraniczną opiekę zdrowotną wprowadzając m.in. wspólną sieć wymiany doświadczeń i informacji medycznych – podkreślał Bartłomiej Chmielowiec, Rzecznik Praw Pacjenta. - Unię Europejską tworzy 27 państw, które mają różne doświadczenia i historię, mają też różnie skonstruowane przepisy dotyczące procedur medycznych i praw pacjentów. Wraz z resortem zdrowia jesteśmy zdeterminowani, żeby pracować z naszymi europejskimi odpowiednikami nad wspólną Europejską Kartą Praw Pacjenta, którą formalnie przyjmie Parlament Europejski i zatwierdzi Komisja Europejska - dodał.

O tym, że wspólne zasady ochrony pacjenta na poziomie europejskim są możliwe, mówił w debacie eksperckiej prof. Jacek Jassem m.in. prezes Polskiej Ligi Walki z Rakiem.
 - Od 2024 roku pod auspicjami Komisji Europejskiej i Parlamentu Europejskiego działa Europejski Kodeks Opieki Onkologicznej (EKOO), którego celem było ustalenie jednolitych standardów leczenia w całej UE oraz zwiększenie świadomości pacjentów o ich prawach - wskazał. Dodał, że dokument definiuje 10 kluczowych praw pacjenta, które określają, czego pacjent może oczekiwać od systemu opieki zdrowotnej w zakresie wyników leczenia i jakości życia na każdym etapie choroby - od rozpoznania, poprzez leczenie, aż do jego zakończenia. Prof. Jassem powiedział, że prace na dokumentem trwały kilka lat i są zachętą dla pacjentów do aktywnego uczestniczenia w procesie leczenia. Zaangażowanie chorego przekłada się na lepsze wyniki leczenia. Ekspert podał, że w Polsce w stosunku do średniej europejskiej jest o 6 proc. mniejsza zapadalność na raka, ale aż o 15 proc. gorsza wyleczalność - to wskaźnik, o którego zmianę warto walczyć.

Według dr hab. Magdaleny Grzybowskiej, zastępcy ordynatora Kliniki Położnictwa i Ginekologii, Ginekologii Onkologicznej i Endokrynologii Ginekologicznej UCK w Gdańsku, dobrym przykładem poprawy bezpieczeństwa praw pacjenta jest realizacja standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej. Ekspertka przypomniała, że dzięki wprowadzeniu pierwszych standardów opieki okołoporodowej w 2019 roku, sytuacja rodzących kobiet bardzo się poprawiła.
- Zwiększyła się m.in. dostępność do znieczulenia zewnątrzoponowego, dając szanse pacjentkom na zwiększenie komfortu rodzenia i prawo do procedur medycznych umożliwiających rodzenie bez bólu - wskazała. Dodając, że jeszcze w tym roku, m.in. dzięki wysiłkom Rzecznika Praw Pacjenta i organizacji pacjenckich, wejdą w życie kolejne wytyczne poprawiające sytuację rodzących, noworodków i osób towarzyszących przy porodach.  - Nowe wytyczne zakładają m.in. mniejszą medykalizację porodu, więcej świadczeń profilaktycznych i lepszą organizację opieki nad pacjentką i noworodkiem w domu, po wyjściu ze szpitala - wymieniła dodała.

Na poprawę efektywności działań w kontekście praw pacjenta zwrócił uwagę dr hab. Tomasz Stefaniak, naczelny lekarz Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego i dyrektor ds. lecznictwa, wskazując, że każdy sygnał czy skarga od pacjentów pomaga szpitalowi i personelowi poprawić działania, co ostatecznie przynosi korzyści obu stronom.

- Uniwersyteckie Centrum Kliniczne jest bardzo otwarte na informacje od pacjentów, począwszy od tych najdrobniejszych, aż do bardzo poważnych skarg, które tak naprawdę są dla nas darami serca, czyli informacjami pozwalającymi odpowiedzieć na pytanie, co moglibyśmy poprawić - wskazał. Dodał, że UCK rocznie otrzymuje ponad 100 takich informacji, które można by z jednej strony postrzegać jako skargi, ale tak naprawdę są to częściej efekty złej komunikacji lub wręcz jej braku. - Za każdym razem, gdy spotykamy się z pacjentami, wyjaśniamy dokładnie, co się wydarzyło i staramy się zrozumieć intencje obu stron po to, żeby wytłumaczyć, dlaczego doszło do nieporozumienia, bo 99 proc. tych przypadków właśnie z niego wynika - powiedział dyrektor Stefaniak, zwracając jednocześnie uwagę, że z przypadku UCK najbardziej dynamiczne wydarzenia dzieją się zazwyczaj na oddziale ratunkowym, gdzie zwykle potrzebna jest szybka informacja, którą czasem trudno uzyskać od pacjenta.
- Dlatego właśnie na oddziale ratunkowym wprowadziliśmy zasadę identyfikacji spraw związanych z alergią na leki poprzez założenie pacjentowi różowej opaski z napisem „Uwaga, mam alergię na lek”. Pacjenci zwracali nam na to uwagę, że niekiedy przy dużej liczby pacjentów i dużej rotacji personelu ta informacja może być przeoczona, a to rodzi wielkie niebezpieczeństwo dla chorego - dodał ekspert.

Do kwestii komunikacji i edukacji odniósł się w dyskusji prof. Michał Markuszewski, rektor Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, wskazując, że na kierowanej przez niego uczelni obok edukacji i badań realizowana jest trzecia misja - wychodzenie do społeczeństwa.
- Dziś jesteśmy na początku drogi do skutecznej i powszechnej edukacji o prawach pacjenta. Zaczęliśmy od edukowania studentów i naszych pracowników, ale też zachęcamy do szkoleń organizacje pacjenckie oraz influencerów - powiedział.

W debacie oprócz wymienionych osób uczestniczył także Jacek Pilarczyk, dyrektor Pomorskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ, który opowiadał o karcie EKUZ i różnicach w bezpłatnych świadczenia w zależności od kraju. Dyskusję moderował Jakub Adamski, dyrektor Departamentu Współpracy Biura RPP.

Dodano: 16.05.2025 r.

Fot. PAP